فهرست مطالب
آمار بازدیدکنندگان

فلسفه عبادات

 فلسفه عبادات

 احکام و برنامه هاي عبادي اسلام ، همه حکمت وفلسفه دارد.

اولا بدليل صدها آيه وحديث، که مردم را به تعقل و و تفکر فرا مي خواند و هيچ مکتبي به اندازه اسلام، به انديشيدن دعوت نکرده است.

ثانيا يکي از انتفادهاي شديد قرآن بر مشرکان و بت پرستان، تقليد کورکورانه و بي دليل از نياکان است.

ثالثا خودقرآن ، بارها درکنار بيان احکام و دستورها، بدليل آن هم اشاره کرده است . امامان معصوم نيز در روايات، به بيان اين حکمتها پرداخته و دانشمندان اسلامي ، گاهي به تاليف کتابهايي پيرامون اين موضوع اقدام کرده اند.

بعلاوه با پيشرفت دانش بشري، روز بروز پرده از اسرار احکام الهي و دستورهاي ديني برداشته مي شود و هرچه از عمر اسلام مي گذرد برعظمت و جلوه آن افزوده مي شود.

با توجه به نکات فوق، يادآور مي شود که:

1-    لازم نيست دليل همه احکام را همه مردم در همه زمانها بدانند.

2-  درفلسفه احکام ، تنها نبايد نظر به فوايد و آثار مادي آنها داشت و تنها به بعد اقتصادي و بهداشتي و… توجه کرد و از آثار روحي ، معنوي و آخرتي آن غافل بود.

3-  کسيکه خدا را حکيم و دستورهايش را بر اساس حکمت مي داند ، نبايد بخاطر اينکه امروز دليل حکمي را نمي داند از انجام آن تخلف کند .

4-  درهرجا از قرآن و حديث ، دليل محکمي بر فلسفه حکمي نداريم ، بهتر است ساکت باشيم و با يک سري توجيهات و حدسيات، دليل تراشي نکنيم.

5-    اگر از بعضي از اسرار جهان هستي آگاه شديم ، مغرور نشويم و توقع نداشته باشيم که دليل همه چيز را بدانيم.

6-  از مدارعادي خارج نشويم و به دامن وسوسه ها نيافتيم ، در مسائل ديني هم که به قانون خدا گردن مي نهند، بايد بپذيرند و و عمل کنند. چرا که خداوند ، هم مهربان تر است و هم دانا و حکيم تر، هم آينده را مي داند و هم آثار ظاهر و باطني.

7-  اگر گوشه اي از اسرار حکم خدا را شناختيم ، نبايد گمان کنيم که بر همه اسرار واقف گشتيم.  آنکه فلسفه حکمي را را بفهمد ، نمي تواند خيال کند آنچه فهميده ، تمام است و ديگز چيزي جز آن نيست. مگر با عقل و فکر محدود انساني ، مي توان به عمق احکامي که از علم بي انتهاي خدا سرچشمه گرفته ، پي برد؟

8-  همان عقلي که ما را به فهميدن فلسفه احکام دعوت مي کند، همان مي گويد: اگر جايي ندانستي ، از آگاهان بپرس ، اين همان تعبد در برابراولياي دين است.

 

اما قرآن:

درباره نماز مي گويد: نماز، انسان را از فحشا و منکرباز مي دارد.

در جاي ديگر مي گويد:نماز را براي ياد و توجه به من بپا داريد.    

درجاي ديگر مي گويد: با يادخدا دلها آرام مي گيرد.

درباره روزه مي گويد: روزه بر شما واجب شد ، تا آنکه اهل تقوا شويد. چون بيشتر گناهان از فوران غريزه غضب و شهوت است.

درباره حج مي گويد: به زيارت حج بروند، تا منافعي فراوان بدست آورند .

درباره زکات مي فرمايد: از مردم و اموالشان زکات بگير ، تا آنان را (از روح بخل و دنيا پرستي) پاک کني.

درباره قمار و شراب مي گويد: شيطان توسط آنها ميان شما دشمني و کينه برقرار مي کند و شما را از ياد خدا دور مي سازد.

و قصاص را مايه حيات اجتماع مي داند چرا که در جامعه،  اگر جنايتکار به کيفر نرسد آن جامعه مرده و جنايت پرور مي شود و  ايمني از بين مي رود.

اينها نمونه اي از آيات الهي قرآن بود که به آثار و حکمتهاي الهي احکام الهي اشاره داشته است.

 

اما حديث:

ازميان انبوه احاديث اين موضوع،  تنها يه چند جمله از يکي از سخنان اميرالمومنين(ع) در نهج البلاغه اشاره مي کنيم:

خداوند، ايمان را براي پاکسازي از شرک ، واجب ساخت و نماز را براي پاک ساختن از تکبر و زکات را بعنوان سبب سازي براي رزق و روزي و …

 

اما فطرت:

فطرت انسان نير به فلسفه برخي از احکام واقف و معترف است.هر انسان در هر شرايطي و زماني ، بدي و حرام بودن دروغ ، خيانت، تهمت ، آدم کشي، دزدي ، ستم، کم فروشي و … را قبول دارد. و خوبي، عدالت ، پاکي ، خدمت به ديگران و … را خوب و بجا مي داند. اينها از فطريات انسانها و فطرت ، برخي از از بدي ها و خوبي ها را درک مي کند  و اين ، الهام الهي است که فرموده: (فالهمها فجورها و تقواها).

 

اما علم:         

نبايد غافل بود که پيشرفت علوم در رشته هاي مختلف، خدماتي به تبيين فلسفه احکام کرده و پرده هاي بسياري را کنار زده است.

مثلا وجود کرم کدو و تريشين در گوشت خوک يا زيانهاي مواد الکلي براي کبد و بدن انسان بر کسي پوشيده نيست . اين گوشه اي از فلسفه تحريم گوشت خوک يا شراب را نشان مي دهد. اسلام ادرار در حال ايستادن را نهي کرده وعلم نشان داده که ايستادن بول کردن باعث مي شود تمام بول به راحتي خارج نشود. يا آنچه درباره غسل است ، براي زدودن آثارفعاليت اعصاب سمپاتيک و فشارخون در حال جنابت مي باشد و نيز توجه به خدا براي زدودن حال غفلت از خدواند است.  اگر اسلام از خلال کردن با چوب درخت انار نهي کرده است ، براي آن است که لثه ها در مقابل آن حساسيت خاصي دارد . به همين صورت ، دستورهاي اسلام درمورد واجبات و محرمات و حتي مستحبات و مکروهات ، در زمينه هاي رفتاري و خوراکي ، پوشاکي ، وسائل  ومسائل زندگي ، همه و همه حکمتهاي بلند و دقيقي دارد که درباره آنها کتابهاي زيادي هم توسط دانشمندان بزرگ نوشته شده است.

 

تسليم بزرگترين فلسفه:

بدون شک ، دستورهاي خدا و احکام شرح داراي فلسفه و دليل است ولي لازم نيست در تمام احکام و فرمانهاي الهي ، در پي يافتن دليل اقتصادي ، بهداشتي و علمي آن باشيم. مسلمان بايد در برابر پيام وحي ، تسليم باشد و اين روحيه تسليم و پذيرش ، کمال آدمي است و برخي از دستورات براي آزمودن روح تسليم و بندگي است.

فرمان خداون به ابراهيم، براي قرباني کردن فرزندش اسماعيل نمونه اي از آن مي باشد.

در دستورهاي عبادي و احکام الهي هم ، گاهي هدف، تسليم و پذيرش دستور و تمرين براي جلب رضايت معبود و اطاعت محض ازآفرديگار مي باشد. هدف عبادت ، پرورش روح انسان است ، آنگونه که حرکات ورزشي براي تربيت جسم مي باشد.  

امام سجاد(ع) و امام علي (ع) مي گويند: خدايا افتخارم همين بس که بنده توهستم.

در مناجات شعبانيه مي خوانيم: خدايا اگر مرا در دوزخ ، به دوزخيان اعلام خواهم کرد که من تو را دوست دارم! …

((علي عليه السلام اعلام مي دارد که خدايا ، عبادت من نه ازروي طمع به بهشت يا ترس ازدوزخ است ، بلکه تو را شايسته عبادت يافته ام و مي پرستم.)) اوليا خدا از عبادات او لذت مي برند و گناهکاران از شيريني عبادت عبادت و ياد خدا محروم اند.

گاهي کسي علاقه به خدمتگزاري به شخصي را دارد. بدون آنکه چشمداشت مالي و هدف اقتصادي داشته باشد. خود خدمت به آن شخصيت والا برايش هدف و ارزشمند است و نه حتي کسب دانش يا کسب وجهه و رسيدن به موقعيت اجتماعي.

 

بهانه يا تحقيق

با توجه به آنچه گذشت، معلوم مي شود که کساني هستند که روحيه تعبد و تسليم ندارند و در پي   بهانه اند تا شانه از بار تکليف و دينداري خالي کنند . از اين رو مساله تحقيق را عنوان مي کنند  و براي هر دستور ديني دنبال فلسفه و دليل مي گردندو خيلي هم خود را روشنفکر جا مي زنند. قرآن کريم نسبت به برخي از اينگونه افراد درباره اعتقاد به قيامت مي فرمايد:

(گروهي مي خواهند راه گناه را در پيش بگيرند، مي پرسند : روز قيامت کي است؟)

آنان مثل کودکان بهانه گيري هستند که هر لحظه بهانه مي گيرند و آن که انجام شد، بهانه اي ديگر   مي گيرند. قرآن درباره چنين کسان مي گويد:

(اگر نشانه اي از قدرت خدا و معجزات انبيا مشاهده کنند، اعراض کرده ، مي گويند: اين همان سحر و جادوي معمولي و هميشگي است.)

 

 منابع:

فلسفه اسرار حکم ، نوسنده محمدوحيدي

پرتوي ازاسرار نماز، محسن قرائتي

یک نظر بگذارید


Warning: Undefined variable $user_ID in /home/etrenamaz/public_html/wp-content/themes/izidreams/izidreams/comments.php on line 201