بسم الله الرحمن الرحیم

هر انسان طبیعی در حدود یک سوم عمر خود را در خواب به سر می برد و تاثیر خواب بر روان و جسم انسان از دانسته های مسلم علم پزشکی است. بطوریکه امروزه تغییرات خواب انسان از پیش آگهی های مهم و قابل توجه در زمینه ابتلا به بیماریها به حساب می آید.
به عنوان مثال در اشخاص مبتلا به افسردگی میزان خواب به نحو چشمگیری افزایش و یا به ندرت کاهش پیدا می کند. تغییرات خواب انسان در بیماریهای جسمی نیز بسیار چشمگیر است بخصوص اگر تاثیر ناراحتیهای روان انسان بر جسم او را در نظر داشته باشیم و به یادآوریم که بیش از 60 درصد مراجعه کنندگان به بیمارستانهای عمومی در واقع از یک مشکل روانی رنج می برند. به این ترتیب ایجاد بهداشت خواب در واقع یک رکن مهم بهداشت روانی و جسمی به حساب می آید و هر عاملی که در تنظیم بهداشت خواب موثر باشد پیشگیری کننده و حتی درمانگر بسیاری از بیماریهای جسمی و روانی است.
امروزه نخستین اصلی که در ایجاد بهداشت خواب توسط جدیدترین منابع علمی توصیه می شود (( بیدار شدن هر صبح سر یک موقع مشخص از خواب است.))*
یک نگاه کلی به جداول اوقات شرعی نشان می دهد که وقت نماز صبح در تمام طول سال با در نظر گرفتن تغییرات ناشی از حرکات وضعی و انتقالی زمین زمان ثابتی است و اقامه کننده نماز صبح با برخاستن پس از اذان در واقع اساسی ترین گام را در جهت رعایت بهداشت خواب و در نتیجه آن سلامت بدنی و تعادل روانی برداشته است.
در این مورد در شماره های بعدی باز هم سخن خواهیم گفت….

* ترجمه فارسی روانپزشکی کاپلان- سادوک. دکتر نصرت الله پور افکاری- جلد سوم ص 111

عطر نماز رو تو دعاهاتون فراموش نکنیدا.

به برکت صلوات بر محمد و ال محمد
التماس دعا
یا علی

بسم الله الرحمن الرحيم

افزايش فشار خون يكي از شايعترين دلايل مراجعه به پزشك در سرتاسر دنياست. بعنوان مثال يكي از جديدترين آمارها، در ايالات متحده امريكا، شايعترين بيماري كه افراد ناگزر به استفاده از دارو، مي كند افزايش فشار خون ذكر كرده است(1)، به علت عوارض خطرناك و متعددي كه اين بمياري در بسياري از اعضاي بدن از جمله قلب و مغز و كليه و چشم و … دارد، سعي و اهتمام فراواني در دانش پزشكي براي پيشگيري و كنترل اين بيماري در پيش گرفته شده است.
در تمامي منابع معتبر علمي، براي پيشگيري از ابتلا به افزايش فشار خون و همچنين كنترل تعداد زيادي از بيماران كه افزايش فشار خوني در حد خفيف يا متوسط دارند، رعايت برخي اصول و استفاده از درمانهاي غير دارويي توصيه مي شود. درمانهاي غير دارويي ضمن آنكه هزينه چنداني را بر بيمار تحميل نمي كنند در پايين آوردن فشار خون و ممانعت از بروز و پيشرفت آن موثرند.(2)
از جمله چهار درمان اوليه و بسيار مهم غير دارويي كه در منابع جديد علمي براي كنترل فشار خون مورد توجه قرار مي گيرند، عبارتند از:
۱. كاهش دادن اضطراب و استرس ها
۲. كاهش يا عدم مصرف الكل
۳. كم كردن وزن
۴. انجام ورزش هاي سبك بطور منظم در شبانه روز
اما با توجه به نقش بسيار مهمي كه نمازهاي واجب يوميه، در ايمن كردن انسان در مقابل استرس ها و مشكلات گوناگون زندگي ايفا مي كنند (از جمله تاثير نماز بر اضطراب كه در شماره هاي بعدي مورد توجه قرار خواهند گرفت) و نيز با توجه به الزامي كه نماز به شخص نمازگزار مبني بر عدم مصرف مشروبات الكي مي دهد، مي توان اين امر را قدم موثري در پيشگيري و كنترل فشار خون تلقي كرد.
از طرفي با حركات موزون قيام و قعود و ركوع و سجود منظمي توام است كه قابل مقايسه كامل با يك نرمش سبك روزانه مشابه آنچه كه در درمانهاي غير دارويي فشارخون توصيه مي شود، ميباشد. همچنين اگر به ياد آوريم كه مسلمان نمازگزار رو به قبله مكتبي نماز مي خواند كه خداي آن مكتب از پرخوري و شكمبارگي بيزار است و مثلا عالمان فربه و چاق را دشمن مي انگارد(3) متوجه خواهيم شد كه هر چهار درمان غير دارويي مذكور، براي كنترل و پيشگيري افزايش فشار خون، در وراي احكام نوراني نماز نهفته است. هر چند كه ما در ادامه مباحث 40 نكته پزشكي پيرامون نماز، اشارات ديگري در اين مورد خواهيم داشت و في المثل پيرامون تاثير نماز بر احساس امنيت رواني سخن خواهيم گفت.

************************

۱. طب داخلي واشنگتن، ترجمه فارسي، ص 80
۲. همان منبع، ص 85
۳. معراج السعاده، عالم رباني ملا احمد نراقي ره-ص235

40 نكته پزشكي پيرامون نماز
دكتر مجيد ملك محمدی
و به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
التماس دعا
يا علی

بسم الله الرحمن الرحيم

عوامل عفوني مختلف اعم از باكتريها، ويروس ها و انگل ها، مي توانند باعث درگيره دستگاه گوارش انسان و مشكلات متعدد ناشي از آن شوند. اين مشكلات مي توانند از يك خارش ساده شبانه بر اثر ابتلاء به نوعي انگل، تا اسهالهاي وحشتناك تظاهر كنند. اما يكي از برجسته ترين مواردي كه در ان شعار معروف علم طب كه ميگويد ' پيشگيري هميشه موثرتر از درمان است' صدق ميكند، همين مورد عفونتهاي گوارشي است.

دانش پزشكي،امروزه عامل انتقال بسياري از عوامل عفوني را اصطلاحا fecal-oral (مدفوعي-دهاني) شناسايي كرده است كه يك گروه عمده از اين عوامل عفوني داراي اين ويژگي هستند كه پس از اجابت مزاج بر روي دست باقي مي مانند و بعدا در موقع غذا خوردن و از طريق دهان وارد بدن مي شوند و ايجاد بيماري مي نمايند.

از اين جهت امروزه در همه ممالك پيشرفته اولين اصل بهداشتي كه براي مقابله با عفونتهاي گوارشي به همگان (به خصوص اطفال) آموزش داده مي شود، شستشوي دستها قبل از غذا خوردن و پس از اجابت مزاج است و به اين ترتيب تاثير دستها در پيشگيري از گروه زيادي از بيماريهاي عفوني باور نكردني است.

اما فرمان وضو كه در آيه شريفه 9 از سوره مباركه مائده در قران مجيد، صادر شده است، به سادگي و صراحت امر به شستشوي دستان (تا آرنج) مي كند و 14 قرن پيش با بيان دستوري پيرامون نماز، پيام آور نكته اي مي شود كه علم بشري در آستانه قرن بيست و يكم به اهميت بيش از پيش آن، دست يافته است.

مقارنت اوقات نماز با سه وعده معمول غذايي (صبحانه و نهار و شام) يا حتي وعده هاي غذا هنگام روزه داري (سحر و افطار) سبب مي شود كه شخص نمازگزار، موقع انجام وضو (كه معمولا متعاقب اجابت مزاج نيز هست) خودبخود به شستشوي دستها بپردازد و هر گونه عامل بيماري زاي عفوني را از دستهاي خويش بزدايد و در نتيجه موقع صرف غذا، هيچ عامل عفوني ناشي از دست آلوده موفق به ايجاد بيماري در بدن او نشود.

برگرفته از كتاب: 40 نكته پزشكي پيرامون نماز

بسم الله الرحمن الرحيم

سلامت دستگاه ادراري انسان، بخصوص كليه ها تاثير بي نهايت مهمي در ادامه حيات

انسان دارد و بيماري كليوي از دردناكترين و پر مخاطره ترين، گرفتاريهاي جسمي است.

در اين ميان عفونت دستگاه ادراري كه يكي از شايعترين علل مراجعه بيماران به مطب

پزشكان مي باشد علاوه بر آن كه خود بخود و به تنهايي بيماري آزار دهنده اي است

گاهي سبب بروز بيماريهاي ديگر نيز در بدن مي شود.

بعنوان مثال برخي از عفونتهاي دستگاه ادراري مي توانند گاهي باعث نارسا شدن و از كار

افتادگي كليه شوند، يا عفونت كليوي در خون و در نتيجه در تمام بدن پخش شود، يا برخي

عفونتها ممكن است به ايجاد سنگ كليه در بيماران منتهي شود كه همه اينها نشانه

اهميت موضوع است.

ادرار پس از انكه توسط دو كليه انسان توليد شد، توسط دو لوله موسوم به «حالب» كه

كليه ها را به مثانه وصل مي كنند به مثانه تخليه مي شود تا بدان وسيله از بدن دفع گردد.

حال چنانچه مثانه به موقع از ادرار خالي نشود، ادرار از مثانه به حالبها و حتي كليه باز

مي گردد و همين برگشت ادرار از مثانه به حالبها، سبب ايجاد استعداد در فرد براي ابتلا

به عفونت كليه مي شود.

و به اين ترتيب كساني كه در شبانه روز، بنا به هر علتي بندرت ادرار مي كنند به طور

جدي در معرض خطر هستند.

اما در رسايل فقهي توضيح المسائل، يكي از مبطلات وضو و نماز، خروج بول و غائط و ريح،

از بدن انسان درج شده است و اين موضوع سبب مي شود كه شخص نمازگزار و احيانا

دائم الوضو، براي پرهيز از ابطال عباداتش بطور معمول و بر حسب عادت، قبل از وضو، به

تخليه ادرار بپردازد.

به اين ترتيب حداقل سه بار، دفع ادرار از بدن، در زمانهايي به فواصل مناسب نسبت به

يكديگر، و در حدي كه براي يك انسان طبيعي لازم است، فرد را در مقابل ابتلاء به

عفونتهاي كليه و دستگاه ادراري مصون مي سازد و مي تواند بعنوان نكته اي مهم

پيرامون نماز مورد توجه قرار گيرد.

برگرفته از كتاب: 40 نكته پزشكي پيرامون نماز

دكتر مجيد ملك محمدي

و به بركت صلوات بر محمد و آل محمد

التماس دعا

يا علي

بسم الله الرحمن الرحيم

پيامبر اكرم ص: وضو كليد نماز و نماز كليد بهشت است.

دانش بشري از سالها پيش حواس انسان را در پنج عنوان (بينايي، شنوايي، بويايي،

چشايي و لامسه) طبقه بندي كرده مي كند و همين حواس پنچگانه هستند كه رابطه

گسترده انسان و دنياي اطراف او را شكل مي دهند.

در شماره هاي گذشته به چند مزيت پزشكي پيرامون نظافت دست ناشي از وضو، توجه

يافتيم و اينك به نظافت صورت رسيده ايم كه آن نيز در آيه شريف 9 از سوره مباركه مائده،

به عنوان يك فرمان لايتغير الهي بر عموم مسلمانان واجب شده است.

در اهميت نظافت صورت شايد همين يك نكته كافي باشد كه چهار حس از مجموع حواس

پنچگانه بشري در وابستگي كامل با صورت به سر مي برند. تماس آب كه منشا پاكيزگي و

حيات است به صورت علاوه بر محاسن متعددي كه از جهت برقراري تعدل ناقل هاي

عصبي در بدن انسان دارد (و ما در بحث مربوطه، به آن خواهيم پرداخت) از ديدگاه مقابله

با آلودگيهايي كه ممكن است، در چشم، بيني، دهان و پوست صورت و … ايجاد بيماري

كنند مهم است. بخصوص كه در مستحبات وضو شستشوي صورت، حين باز بودن چشم،

استنشاق و چشيدن كمي آب، حسن وضو، و همچنين استفاده از شانه و مسواك ذكر

شده است.

با اين كه دست قدرتمند صنع الهي، چنان ساختمان گوش و بيني و چشم و … را آفريده

است كه خودبخود مقاومت بي نظيري در مقابل آلودگي ها مي كنند و روزانه بارها و بارها

بدون آنكه انسان وقوفي پيدا كند، آلودگيها را از خود دور مي سازند (مثلا در گوش جريان

موم، در بيني موهاي ريز متعدد، در چشم پلك زدن و اشك و …) اما چنانچه آب نيز در

شستشوي صورت بكار برده شود، ما حصل فعاليت پاك كنندگي اعضاي صورت به نتيجه

خواهد رسيد. علامه بر اينكه حداقل 3 بار شستشوي صورت هر گونه آلودگي محيطي را

نيز از آن خواهد زدود.(1)توجه به اين نكته مهم است كه دو راه عمده ابتلا به عفونتها (

دهاني و استنشاقي) هر دو مربوط به محدوده صورت هستند.

در هر صورت دستور قرآن مبني بر شستشوي دستها و صورت قبل از نماز با توجه به اين

كه اين اعضاء معمولا پوشانده نمي شوند (حتي در مورد حجاب خانمها مورد استثناء واقع

شده اند=وجه و كفين) و در نتيجه با وجود اهميت آنها از نظر تمركز حس هاي پنچگانه، در

معرض آلودگي دائمي هستند، مي تواند حاوي حكمتهاي بي شمار باشد، كه در سطور

گذشته با اختصار، به مشتي نمونه خروار اشاره شد.

1. در رسالات فقهي هر گونه آلايشي كه مانع رسيدن آب وضو به اعضاء شود، مانع

وضوي صحيح اعلام شده است.